donderdag 25 juli 2013
Blijf op de hoogte en volg Lex
27 Juli 2013 | Oostenrijk, Wenen
Vandaag moeten we ons paspoort meenemen Wenen in, omdat we straks door de controle moeten van de laatste synagoge.
De Joodse geschiedenis van Wenen speelt zich vnl af rondom de Judenplatz, vanaf de 11e eeuw. I(n 1420-'21 is er een zware pogrom, waarbij er o.a. een grote collectieve zelfmoord in de synagoge plaats vindt. Na 1718 komen er vanwege de zg Turkse Missie veel sefardisch Joden naar Wenen. Het doet me denken aan wat Sanne Terlouw schrijft in haar boek Het Rozeneiland, over de verspreiding van de sefardisch Joden over het Middellandsezeegebied. In 1848 is er een revolutie voor meer vrijheden, waarin de arts Fischdorff meewerkt aan het tot standkomen van een Oostenrijkse grondwet (vgl Thorbecke in Nederland). In de Duitse cultuur onder de Habsburgers is er veel antisemitisme. In 1878 schrijft Herzl 'Der Judenstaat', vanuit een seculier Joods standpunt. Hij bepleit het afschaffen van 'de abnormaliteit' van het Jodendom, m.a.w. assimilatie. Herzl was meer beinvloed door het socialisme dan door het zionisme. In 1934 was het antisemitisme in Oostenrijk nog sterker geworden, o.a. vanwege de assimilatie. Je kunt onderscheid amken tussen politiek, religieus en raciaal antisemitisme. In 1938 volgt de Anschluss.
Terwijl Lody dit allemaal zit te vertellen (en aangevuld met wat eigen informatie), passeren we allerlei bezienswaardigheden. We zien een oude kazerne met een ruiterstandbeeld van generaal Radetzky (ja, die bvan die mars), het stadspark met een beeld van Johann Straus jr, het monument voor de onbekende russische soldaat als herinnering aan de russische bezetting vlak na WO II, het paleis Belvedere, de Weense Opera, Hotel Sacher (van die torte), een beeld van keizer Franz Josef I, het Ravensbruck Monument, een beeld van Goethe (breeduit zittend afgebeeld..), het Parlement, het Oude Raadhuis, het Sigmund Freudpark, enz. Ik moet ineens denken aan de avonturen van Lanny Budd in het na-oorlogse Oostenrijk, die dikke pillen van de schrijver Upton Sinclair.
Op de Judenplatz staat een indrukwekkend monumet van dichte boeken met onzichtbare rug, verbeeldend de plaats van de boekenkennis van de Joden. We bezoeken de (enig overgebleven) synagoge van Wenen in de Judengasse. Paspport- en tascontrole bij de deur. Ik moet m'n aardappelschilmesje inleveren, maar krijg het later wel weer terug. Deze synagoge is zeer rijk en mooi, er komen nu (en vroeger ook) hoog opgeleide Joden, bijv. Schubert. Toestemming voor de bouw werd destijds gegeven onder voorwaarden dat er een heel gewone voorgevel moest komen, en een goeie architect voor uitmuntende bouwtekeningen. Eind 19e eeuw gaf keizer Franz Josef alle burgerlijke rechetn aan de Joden, met als gevolg een grote toestroom van Oosteuropse Joden. Maar: deze assimilatie ging hand in hand met anti-semitisme.
In 1938 is er de Kristallnacht. Wat nu? 22 van de 23 synagogen worden vernietigd/verbrand. Lody vertelt het verhaal van Viktor Franklin, die in een ruine enkele stenen vindt met 'eert uw vader en uw moeder'. Hij besluit daarom te blijven in Oostenrijk, wordt gevangen genomen en vergast. Deze Grote Synagoge in de Seitenstettengasse wordt NIET verbrand, omdat er teveel belendende huizen zijn, en de straat te smal is voor een goede brandbestrijding van die andere huizen! Deze synagoge zou door de nazis aangewezen gaan worden als 'Museum voor het verdwenen volk'. Tot 1939 emigreren er zo'n 120.000 Joden. Direct na WO II zijn er nog zo'n 5000 Joden over. Duitsland verwelkomt Joden nu, maar Oostenrijk blijft antisemitisch. Tot in de 80-er jaren wordt er in Oostenrijk niet over de shoa gesproken, terwijl toch bijvoorbeeld zo'n 50% onroerend goed van Joden was geweest! Nu wonen er zo'n 11.000 Joden in Oostenrijk, meet een goede eigen infrastructuurn, 12 synagogen en relatief veel veiligheid.
Terug op de Judenplatz vertelt Lody ons meer verhalen over Joden die kozen voor het leven/het goede, en zich niet lieten bedreigen door de nazis. Maar dat betekende vaak zware starffen of de dood.
De avondsemina": Hoe ga je om met de geschiedenis van het Jodendom?
Lody vertelt een deel van zijn levensverhaal, voorbeelden van familieleden, het in de famlie niet-praten over Duitsland, zijn latere persoonlijke ontmoetingen met Duitsers en de omslag in je denken als je het verhaal van mensen zelf hoort. Er komen dan werelden bij elkaar.
De Joodse geschiedenis van Wenen speelt zich vnl af rondom de Judenplatz, vanaf de 11e eeuw. I(n 1420-'21 is er een zware pogrom, waarbij er o.a. een grote collectieve zelfmoord in de synagoge plaats vindt. Na 1718 komen er vanwege de zg Turkse Missie veel sefardisch Joden naar Wenen. Het doet me denken aan wat Sanne Terlouw schrijft in haar boek Het Rozeneiland, over de verspreiding van de sefardisch Joden over het Middellandsezeegebied. In 1848 is er een revolutie voor meer vrijheden, waarin de arts Fischdorff meewerkt aan het tot standkomen van een Oostenrijkse grondwet (vgl Thorbecke in Nederland). In de Duitse cultuur onder de Habsburgers is er veel antisemitisme. In 1878 schrijft Herzl 'Der Judenstaat', vanuit een seculier Joods standpunt. Hij bepleit het afschaffen van 'de abnormaliteit' van het Jodendom, m.a.w. assimilatie. Herzl was meer beinvloed door het socialisme dan door het zionisme. In 1934 was het antisemitisme in Oostenrijk nog sterker geworden, o.a. vanwege de assimilatie. Je kunt onderscheid amken tussen politiek, religieus en raciaal antisemitisme. In 1938 volgt de Anschluss.
Terwijl Lody dit allemaal zit te vertellen (en aangevuld met wat eigen informatie), passeren we allerlei bezienswaardigheden. We zien een oude kazerne met een ruiterstandbeeld van generaal Radetzky (ja, die bvan die mars), het stadspark met een beeld van Johann Straus jr, het monument voor de onbekende russische soldaat als herinnering aan de russische bezetting vlak na WO II, het paleis Belvedere, de Weense Opera, Hotel Sacher (van die torte), een beeld van keizer Franz Josef I, het Ravensbruck Monument, een beeld van Goethe (breeduit zittend afgebeeld..), het Parlement, het Oude Raadhuis, het Sigmund Freudpark, enz. Ik moet ineens denken aan de avonturen van Lanny Budd in het na-oorlogse Oostenrijk, die dikke pillen van de schrijver Upton Sinclair.
Op de Judenplatz staat een indrukwekkend monumet van dichte boeken met onzichtbare rug, verbeeldend de plaats van de boekenkennis van de Joden. We bezoeken de (enig overgebleven) synagoge van Wenen in de Judengasse. Paspport- en tascontrole bij de deur. Ik moet m'n aardappelschilmesje inleveren, maar krijg het later wel weer terug. Deze synagoge is zeer rijk en mooi, er komen nu (en vroeger ook) hoog opgeleide Joden, bijv. Schubert. Toestemming voor de bouw werd destijds gegeven onder voorwaarden dat er een heel gewone voorgevel moest komen, en een goeie architect voor uitmuntende bouwtekeningen. Eind 19e eeuw gaf keizer Franz Josef alle burgerlijke rechetn aan de Joden, met als gevolg een grote toestroom van Oosteuropse Joden. Maar: deze assimilatie ging hand in hand met anti-semitisme.
In 1938 is er de Kristallnacht. Wat nu? 22 van de 23 synagogen worden vernietigd/verbrand. Lody vertelt het verhaal van Viktor Franklin, die in een ruine enkele stenen vindt met 'eert uw vader en uw moeder'. Hij besluit daarom te blijven in Oostenrijk, wordt gevangen genomen en vergast. Deze Grote Synagoge in de Seitenstettengasse wordt NIET verbrand, omdat er teveel belendende huizen zijn, en de straat te smal is voor een goede brandbestrijding van die andere huizen! Deze synagoge zou door de nazis aangewezen gaan worden als 'Museum voor het verdwenen volk'. Tot 1939 emigreren er zo'n 120.000 Joden. Direct na WO II zijn er nog zo'n 5000 Joden over. Duitsland verwelkomt Joden nu, maar Oostenrijk blijft antisemitisch. Tot in de 80-er jaren wordt er in Oostenrijk niet over de shoa gesproken, terwijl toch bijvoorbeeld zo'n 50% onroerend goed van Joden was geweest! Nu wonen er zo'n 11.000 Joden in Oostenrijk, meet een goede eigen infrastructuurn, 12 synagogen en relatief veel veiligheid.
Terug op de Judenplatz vertelt Lody ons meer verhalen over Joden die kozen voor het leven/het goede, en zich niet lieten bedreigen door de nazis. Maar dat betekende vaak zware starffen of de dood.
De avondsemina": Hoe ga je om met de geschiedenis van het Jodendom?
Lody vertelt een deel van zijn levensverhaal, voorbeelden van familieleden, het in de famlie niet-praten over Duitsland, zijn latere persoonlijke ontmoetingen met Duitsers en de omslag in je denken als je het verhaal van mensen zelf hoort. Er komen dan werelden bij elkaar.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
